Oyun Terapisi
Çocuklar farklı alanlarda gelişimsel sorunlar yaşayabilir. Bunlar bazen psikolojik bozukluğa dönüşebilir, bazen de yalnızca gelişimini istenmeyen yönlere çekebilir. Kimi zaman da yetişkinlik hayatını önemli ölçüde etkileyen değişimlere yol açabilir. Tüm bunların karşısında uygulanacak çeşitli yöntemler bulunabilir. Söz konusu çocuklar olduğunda ise bunun en yaygın ve etkili yöntemi oyun terapisi olacaktır.
Psikolojik anlamda 0-12 yaş grubu, çocukluk olarak adlandırılır. Bu dönem kendi içinde 3 döneme ayrılır: 0-2 Yaş (Bebeklik), 2-6 Yaş (Erken çocukluk) ve 6-12 Yaş (Okul Çağı). Oyun terapisi en çok 2-6 yaş dediğimiz erken çocukluk döneminde etkin olarak kullanılır. Bunun sebepleri ise:
- Bu yaşlardaki çocukların çoğu kez iki diyalogları sürdürmede zorlanması
- Gelişimsel olarak oyuncaklarla anlamlı veya anlamsız oynamanın en yoğun olduğu yaşlar olması
- Psikologun çocukla iletişime geçmenin en kolay ve etkili yolunun oyunlar olması
olarak sayılabilir.
Oyun Terapisi Türleri Nelerdir?
Psikolog tarafından çocuk ve aile yapılan ilk ön görüşme neticesinde bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmeye göre oyun terapisi türleri arasından bir tercih yapar. Yapılacak olan tercih ise çok çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Psikolojik olarak en iyi oyun terapisi diye bir kavram olmadığını belirtmek gerekir. Farklı çocuklarda veya farklı problemlerde, farklı terapi türleri daha etkili olabilmektedir. Burada elbette uygulayıcı psikologun da büyük önemi vardır. Her psikolog her oyun terapisinde etkili olamayabilir. Bu sebeplerle her çocuğun yaşadığı her problem için farklı bir terapinin tercih edilmesi söz konusudur.
Temel olarak iki farklı oyun terapisi yaklaşımından söz edilir: Yönlendirilmiş ve yönlendirilmemiş oyun terapisi.
Yönlendirilmemiş Oyun Terapisi
İlk olarak yönlendirilmemiş terapiyi anlatmak daha kolay olacaktır. Bu türde, çocuğun serbest oynamasına izin verilir. Oyun odasına herhangi bir müdahale söz konusu değildir. Yönlendirilmemiş oyun terapisi, çocuğun kendisini özgürce ifade etmesine olanak sağlar. Bu sayede çocuk, yaşadığı problemi serbestçe ortaya koyabilir.
Akran zorbalığı, aile içi şiddet vb. sorunların tespiti için yönlendirilmemiş terapi oldukça etkilidir. Çocuğun yargılanmadığı ve hiçbir şekilde kısıtlanmadığı bir ortam oluşturulur. Böylelikle kendini güvende hisseden çocuk, duygu ve düşüncelerini ortaya koymaktan çekinmez. Genellikle 8 veya 12 seans sürebilmektedir. Ebeveynlere ise 4 seansta bir geri dönüş sağlanır.
Yönlendirilmiş Oyun Terapisi
İlkinden farklı olarak yönlendirilmiş terapide oyun odasının ve oyunların kısıtlanması söz konusudur. Ancak burada çocuğa “bunlarla oynayamazsın” türünde bir kısıtlama konmaz. Bunun yerine önceden oyun odasının hazırlanması sağlanır. Psikologun karar verdiği oyuncaklar ve oyunlar odada bulunur. Burada amaç ise psikologun tespit ettiği sorunun ortaya çıkması için uygun oyuncakların kullanılmasıdır. Serbest oyunda bunu sağlamak oldukça zordur. Bu yönüyle yönlendirilmiş oyun terapisi, hem tespit hem de tedavi için etkin bir şekilde kullanılabilir. Ayrıca psikologun çocuğa istedği mesajı verebilmesi için de kolay bir yöntemdir.
Hangi Durumlarda Oyun Terapisi Yapılır?
Çocukların yaşadığı pek çok duruma karşı oyun terapisi kullanılabilir. Anne babalardan gelen bildirimler üzerine psikolog tarafından oyun terapisine karar verilir. Hangi durumlarda kullanılabileceği konusunda yaygın konu başlıkları sıralanabilir:
- Güven sorunları
- Bağlanma sorunları
- Özgüven eksikliği
- Öfke kontrol nöbetleri
- Akran zorbalığı (uygulayıcı veya mağdur olarak olabilir)
- Dil ve konuşma gerilikleri
- Ebeveynlerin boşanması veya vefatı
- Aile içi şiddet (sözlü veya fiziksel olabilir)
- İstismara maruz kalmak (fiziksel veya cinsel olabilir)
- Otoriteyi kabul etmeme sorunları
- Akademik ilgisizlik
- Ani gelişen sosyal gerilik
Onlarca farklı oyun terapisi uygulama alanı sıralabilir. Görüleceği gibi pek çok problem aslında birbiriyle iç içe olan konulardır. Bu sebeple çocukların herhangi bir gelişim alanında problem görülmesi halinde psikologlardan destek istemek gerekir. Çünkü bir alandaki iyileştirilmeyen sorun, farklı alanlarda olumsuz etkilere yol açabilir. Bu nedenle çocuk gelişiminde psikologların ve oyun terapisinin önemli bir rolü bulunmaktadır.
